#10 Kinh nghiệm dạy tiếng Việt cho người Nhật (P.2)

Hiểu chân dung khách hàng để có giải pháp hỗ trợ phù hợp nhất

Ở bản tin trước, mình đã nêu ra các yếu tố ảnh hưởng đến việc học tiếng Việt của người Nhật và có gợi ý một số cách để giúp học viên có nền tảng cơ bản khi bắt đầu học tiếng Việt. Hôm nay, mình sẽ chia sẻ thêm về những lỗi mà người Nhật thường gặp kèm theo một số gợi ý mà mình hi vọng sẽ hữu ích cho lớp học của bạn.

Những lỗi người Nhật thường gặp khi học tiếng Việt

• Phát âm sai thanh điệu

• Các âm khó phát âm: ng, v, kh,  t – th, d – đ, l - r

• Không phân biệt được: o - ô - ơ, e - ê, u - ư (tiếng Nhật chỉ có 5 nguyên âm: a, i , u, e, o)

• Nhầm các dấu của nguyên âm ă, â, ô, ơ, ê, ư là thanh điệu

• Phát âm sai vì dùng sách có phiên âm katakana (Việt Nam -> Betonamu, học -> hokkư, ..)

• Dùng sai đại từ nhân xưng

Trong phạm vi bài viết này, mình không thể chia sẻ hết các cách để giúp sửa lỗi thường gặp của người Nhật. Tuy nhiên mình có một số gợi ý cho những vấn đề nổi cộm nhất, cụ thể là hướng dẫn học viên phát âm đúng các nguyên âm và thanh điệu.

Đối với trường hợp không phân biệt được các nguyên âm o - ô - ơ, e - ê, u – ư, hãy cho học viên tham khảo bảng dưới đây, sau đó làm mẫu cho học viên để họ thấy được độ mở của miệng sẽ thay đổi như thế nào khi đọc các âm A – O – Ô – U, U – Ư – I, I – Ê – E – A. Bạn có thể tham khảo sơ đồ dưới đây:

Về thanh điệu, hãy thử dạy 3 thanh điệu một buổi để học viên không bị rối. (Ví dụ: Buổi 1: ma – mà – má, buổi 2: mả - mã - mạ.) Sau khi học hết 6 thanh điệu, hãy cho học viên xem ảnh dưới đây để họ hình dung rõ hơn về cao độ của từng thanh điệu. Học viên người Nhật thường rất thích những hình ảnh tóm tắt dễ hiểu như vậy.

Thêm một lưu ý nhỏ, khi dạy phát âm, chỉ nên tập trung vào phát âm, không nên giải thích nghĩa của từ để giảm tải cho học viên. Học viên của mình đã phản hồi như vậy vì khi mới tiếp xúc với tiếng Việt, họ cảm thấy bị ngợp vì phát âm quá khó. Tuy nhiên, có những từ thông dụng thì cũng có thể giới thiệu 1 – 2 từ để giúp học viên đỡ bị chán. Ví dụ: chào anh, cơm, bánh mì….

Để giúp học viên phát âm đúng ngay từ đầu, mình yêu cầu họ không dùng sách có phiên âm Katakana và cố gắng nói tiếng Việt 90% trong lớp. Phương pháp dạy phát âm tiếng Việt hiệu quả nhất mà mình được biết là của trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội, dựa trên cuốn “Tiếng Việt cơ sở” của PGS.TS Vũ Văn Thi. Bạn có thể liên hệ trường Nhân văn để hỏi thông tin về khoá học “Phương pháp giảng dạy tiếng Việt cho người nước ngoài” nhé.

Ấn tượng về học viên người Nhật trong bạn là?

Các học viên người Nhật mà mình được tiếp xúc thường có các đặc điểm như sau:

• Tính cách: hay xấu hổ, nói nhỏ, ít mở to miệng khi nói

• Tỉ mỉ, chi tiết, hay hỏi về ngữ pháp

• Thích cảm giác an tâm nên thường mong muốn giáo viên nói được tiếng Nhật

• Có phần tự ti, mặc cảm vì nghĩ mình không giỏi tiếng Anh nên cũng thiếu tự tin khi học tiếng Việt

• Thích đọc và biết nhiều về lịch sử Việt Nam, giỏi từ Hán Việt

• Đam mê công việc nên thường ít có thời gian làm bài tập

Việc hiểu được chân dung khách hàng là bước đầu để mình có thể suy nghĩ các giải pháp để hỗ trợ họ tốt nhất, cụ thể là:

• Thay vì dạy lớp đông, hãy thử với lớp sỉ số nhỏ vì người Nhật sẽ khá thoải mái khi học lớp 1:1 hoặc từ 2-4 học viên.

• Thiết kế bài giảng giúp học viên nhớ bài ngay tại lớp với những học viên không có thời gian làm bài tập.
  
  Ví dụ: Dành 5 phút cuối giờ để tổng kết bài bằng 2 câu hỏi:

  - Hôm nay bạn nhớ 3 điều gì nhất?
  - Bạn sẽ nói câu tiếng Việt nào trong vòng 24h tới?
  
  Và buổi hôm sau hỏi lại xem họ còn nhớ gì đã nói hôm trước hay không. Kết quả thực hành nói tiếng Việt của họ thế nào? Bạn bè người Việt của họ phản ứng ra sao?

• Khi ôn bài cũ, có thể cho học viên dịch câu từ tiếng Nhật sang tiếng Việt, đặc biệt khi học hội thoại.

• Khuyến khích học viên chơi Duolingo để học thêm từ vựng và giáo viên có thể kết bạn với học viên để cùng cổ vũ cho nhau. Có lần mình học tiếng Hàn và follow học viên học tiếng Việt để xem họ có học tiếng Việt mỗi ngày không. Không ngờ học viên cũng theo dõi xem mình có học tiếng Hàn đều đặn hay không. ^^

• Luôn khơi gợi sự tò mò của học viên về văn hoá Việt Nam thông qua những lĩnh vực mà học viên quan tâm (ẩm thực, du lịch, âm nhạc..) để tạo động lực cho họ, vì thời gian đầu học tiếng Việt sẽ rất thử thách cho các học viên.

Ví dụ:
- Vì sao người Việt rất quan trọng về bữa ăn? Ăn Tết, ăn sinh nhật, ăn Noel,…
- Vì sao người Việt Nam thích mua nhà chứ không thích thuê nhà?
- Vì sao người Việt thường chào nhau là “Anh đi đâu đấy?” hay “Ăn cơm chưa?”

• Hãy cá nhân hoá bài học mọi lúc có thể. Ví dụ: dùng tên người Nhật, đặt câu ví dụ liên quan đến công việc họ đang làm. Hãy cho họ cảm giác bài học này được thiết kế dành riêng cho họ, đặc biệt là các lớp ít người. Giáo viên càng tỉ mỉ, chỉn chu với bài giảng thì sẽ càng được đánh giá cao.

• So sánh, đối chiếu với tiếng Nhật hay văn hoá Nhật. Tìm hiểu sự tương đồng và khác biệt giữa Việt Nam và Nhật Bản.

• Hãy kiên nhẫn và cười thật nhiều. Nếu không nhớ, hãy để một chiếc gương bên cạnh máy tính của bạn và thường xuyên mỉm cười. Mình hay có tật nhíu mày khi suy nghĩ trong vô thức, nhưng khi có cái gương bên cạnh thì mặt mình giãn ra nhiều hơn. Giáo viên cười nhiều thì học viên cũng dễ nói chuyện hơn.

• Hãy khen học viên thật lòng và thường xuyên, ghi nhận mọi nỗ lực của học viên dù là nhỏ nhất. Ví dụ: Học viên dậy sớm học lúc 5 giờ sáng. Hay học viên đã làm bài tập liên tục 7 ngày.

• Chỉ dùng tiếng Nhật khi chia sẻ về văn hoá Việt Nam còn trong buổi học thì cố gắng dùng tiếng Việt 90%.

Đây là những kinh nghiệm mình đúc rút được đến thời điểm này. Còn bạn, bạn có gợi ý gì thêm để giúp các học viên học tiếng Việt tốt hơn không? Hãy cho mình và mọi người cùng biết nhé.