#9 Kinh nghiệm dạy tiếng Việt cho người Nhật (P.1)
“Người Nhật học tiếng Việt có đặc trưng là đọc viết GIỎI, phát âm YẾU và nói chuyện TỆ HƠN”.
Gần đây, trong buổi chia sẻ kinh nghiệm dạy tiếng Việt cho người Nhật (theo lời mời của trung tâm Gotoviki ở TP.Hồ Chí Minh), với hơn 50 giáo viên dạy tiếng Việt cho người nước ngoài, mình đã có cơ hội đúc kết một số kinh nghiệm của bản thân và của các thầy cô khác nhằm giúp bạn có thêm tự tin khi dạy tiếng Việt cho người Nhật.
Đặc trưng của người Nhật khi học tiếng Việt
Mình đã từng nghe chia sẻ của GS.TS Hiroki Tahara - một người nói tiếng Việt tự nhiên như hơi thở đã chia sẻ rằng “Người Nhật học tiếng Việt có đặc trưng là đọc viết GIỎI, phát âm YẾU và nói chuyện TỆ HƠN”.
Đây cũng là điều mình nhìn ra sau một thời gian dạy tiếng Việt cho người Nhật. Đặc trưng này không chỉ đúng với tiếng Việt mà cũng đúng khi người Nhật học tiếng Anh. Có lẽ, phương pháp học ngoại ngữ từ thời trước đây đã ảnh hưởng khá nhiều khi người Nhật học các ngoại ngữ mới sau này.
Vậy thì, đâu là các yếu tố ảnh hưởng chính đến việc học ngoại ngữ của người Nhật? Theo chia sẻ của ông Sato, chủ tịch Học viện ngôn ngữ quốc tế Dila, có 3 yếu tố chính ảnh hưởng đến việc học ngoại ngữ của người Nhật, đó là:
Chữ viết: đặc trưng của chữ viết, nguồn gốc của từ vựng
Phát âm: nguyên âm, phụ âm, thanh điệu
Cấu trúc câu: ngữ pháp, cách diễn đạt do ảnh hưởng từ văn hoá hoặc suy nghĩ
Người Nhật quen với chữ tượng hình nên khi học tiếng Anh hoặc tiếng Việt, việc sử dụng chữ cái Latinh cũng là một yếu tố thử thách với họ. Tuy nhiên, khi xét đến nguồn gốc của từ vựng, có một tin vui là, có khoảng 60 -70% từ vựng tiếng Việt là từ Hán-Việt. Đây là một lợi thế rất lớn khi người Nhật học tiếng Việt. Bạn có thể tham khảo thêm bảng dưới đây để thấy sự tương đồng về mặt ý nghĩa và phát âm của từ Hán Việt và từ tiếng Nhật.
(Nguồn: Viet-jo.com)
Với học viên có trình độ từ trung cấp trở lên, bạn có thể giới thiệu từ điển Hán Nôm để họ có thể tự tra cứu. Đây cũng là nguồn tham khảo rất tốt cho giáo viên.
Về phát âm, tiếng Việt có 11 nguyên âm, nhiều hơn gấp đôi so với tiếng Nhật. Ngoài ra tiếng Việt còn có 6 thanh điệu, trong khi tiếng Nhật là ngôn ngữ không có thanh điệu. Hai yếu tố này khiến việc học phát âm trở thành rào cản rất lớn với học viên người Nhật. Phát âm không tốt là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến học viên từ bỏ việc học tiếng Việt trong thời gian ngắn.
Về cấu trúc câu, tiếng Việt là ngôn ngữ có trật từ từ SVO (chủ ngữ, động từ, bổ ngữ). Còn tiếng Nhật là SOV (chủ ngữ, bổ ngữ, động từ).
Ví dụ: Tôi ăn cơm.
Tiếng Nhật: 私はご飯を食べます。(Tôi cơm ăn)
Vì thế, thời gian đầu học viên cần nhiều thời gian để làm quen với cách đặt câu trong tiếng Việt.
Ngoài ra, tiếng Việt là ngôn ngữ có hệ thống từ xưng hô phong phú. Điều này góp phần tạo nên bản sắc của tiếng Việt nhưng cũng là một rào cản khó khăn cho học viên người Nhật và người nước ngoài nói chung. “Nếu chúng ta quan sát quá trình thay đổi cách xưng hô của một cặp nam nữ, nam ít hơn nữ 5 tuổi sẽ thấy cả một sự chuyển hoá quan hệ thú vị: lúc đầu xưng “chị” – “em”, sau một thời gian thì “ông”-“tôi”/ “bà”-“tôi” và khi chuyển sang “em”-“anh” thì họ đã chuẩn bị đám cưới.” (Trích từ bài viết “Những đặc trưng cơ bản nhất của tiếng Việt” – PGS.TS Nguyễn Thiện Nam)
Hiểu được những yếu tố ảnh hướng đến việc học tiếng Việt của người Nhật giúp chúng ta thông cảm hơn với học viên, từ đó có những phương pháp để giúp học viên học tiếng Việt vững vàng hơn ngay từ những ngày đầu.
Một số cách mà mình đã làm, đó là:
1. Ở buổi học đầu tiên, dành một chút thời gian chia sẻ với học viên về các đặc trưng cơ bản của tiếng Việt để họ có cái nhìn tổng quát về tiếng Việt. Học viên sẽ hiểu được thế mạnh và thách thức của mình để có sự chuẩn bị nghiêm túc khi học tiếng Việt.
2. Yêu cầu học viên học cách đánh máy tiếng Việt trên máy tính ngay trong buổi đầu tiên. Sau mỗi buổi học, giao bài tập để học viên tập đánh máy. Chỉ sau một buổi, họ sẽ rất thích thú khi gõ được tiếng Việt và nhắn tin được với người Việt.
3. Dành ít nhất 5-8 tiếng để dạy phát âm cho học viên sơ cấp hoặc với cả những học viên đã từng học tiếng Việt nhưng có nhiều lỗi phát âm. Nếu không chú trọng dạy phát âm ngay từ đầu, bạn sẽ rất hối hận đấy!
4. Khi học viên đã học được một lượng từ vựng nhất định, sau mỗi buổi học, yêu cầu học viên đặt câu với các từ vừa mới học và ghi âm lại để giáo viên sửa phát âm. Ghi âm là điều mình thường xuyên khuyến khích các học viên sơ cấp. Thực tế cho thấy, 90% học viên chăm chỉ làm bài tập và ghi âm từ những buổi đầu đều có khả năng phát âm rất tốt.
5. Mỗi buổi, giới thiệu cho học viên một vài từ Hán Việt thông dụng sẽ khiến họ cảm thấy tiếng Việt khá gần gũi với tiếng Nhật.
Trên đây là những kinh nghiệm thực tế trong 3 năm tự mò mẫm vừa dạy vừa học của mình. Nếu bạn muốn biết chi tiết hơn về hành trình trở thành giáo viên tiếng Việt cho người nước ngoài và nhận được nhiều bài học xương máu của mình, mời bạn tham khảo khoá học “8 bước trở thành giáo viên tiếng Việt online cho người nước ngoài”. Khoá học đang có ưu đãi giảm 10% học phí đến ngày 7/7.
Thông tin chi tiết mời bạn xem ở ĐÂY.